تخصص محوری به مثابه یک واجبِ فرهنگی

ضرورت تخصص محوری را در حدِ واجبِ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی می‌دانم. واجبی که در ساحتِ حکمرانی باید موردِ توجه جدی و عملی میدانی قرار گیرد. توجه به آن آموزه‌ای دینی نیز هست که ذیلِ عنوان رفیع عدالت باید بدان پرداخت. شایسته گزینی است بسانِ انتخاب کلید برای قفل. همان که «وضع الشىء فى موضعه» می‌خوانیم.

تجربه زیستی به ما می‌گوید که برگماری غیرمتخصصان در جایگاه‌های تخصصی فاجعه آفرین است. هیچ چیز هم جای تخصص را نمی‌گیرد، حتی اگر به رفتار و اخلاق بهترین باشد، بی تخصص نمی‌تواند کار را پیش ببرد. هرکداممان اگر به این موضوع فکر کنیم به یاد خواهیم آورد ده‌ها نمونه که افراد غیر متخصص با پذیرش مسئولیت در کار تخصصی مجموعه‌های موفق را به ورشکستگی رسانده اند.

موفق‌ترین برنامه‌ها را با اجرایی نابلدانه، از پیش شکسته اند. نمی‌خواهم بحث را مصداقی کنم تا نگاه‌ها به یک زاویه خاص معطوف شود. حرف در ضرورت توجه به تخصص در برگماری هاست. چیزی که اگر به فقر در آن مبتلا باشیم بی شک به فقر در موفقیت خواهیم رسید. به تعهد به عنوان یک ضرورتِ ثانویه در کنار تخصص باور داریم، اما به سخنِ شهید چمران مؤمنیم کسی که تخصص ندارد و کاری را می‌پذیرد، بی تقواست. از بی تقوا هم نمی‌توان توقع تعهد داشت. فرد بی تعهد و بی تخصص هم معلوم است چه خواهد کرد.

از این منظر است که وقتی نگاهم به برخی احکام انتصابات می‌افتد آتش می‌گیرم؛ «نظر به تخصص، تجربه، تعهد و شما را برمی گزینم.» نگاه می‌کنی می‌بینی طرف میان رشته تحصیلی او، که نماد تخصص است، با حوزه برگماری اش چند سال نوری فاصله است. تجربه اش هم که بالاتر از صفر نیست، چون یک روز هم در آن حوزه کار نکرده است.

می‌ماند تعهد که شاید تعهد به فلان جریان و خویشاوندی با بهمان افراد معنایش تعهد جریانی و فامیلی باشد و الا با منطق شهید چمران از تعهد هم خالی است. با جلودارانی از این دست ناگزیر عقب خواهیم رفت و همان عقب هم خواهیم ماند. جز این باشد قاعده زندگی و سنت الهی به هم خواهد خورد. پیشرفت، حق کسان و حوزه‌های مسئولیتی است که افراد با شایستگیِ تخصص و تقوای تعهد و تجربه عملی بدون هیچ پیش برنده دیگر، انتخاب شوند.

آن وقت بن بست‌ها هم نه تنها خواهد شکست که دیوار‌ها دروازه باز خواهند کرد برای رسیدن به موفقیت. به احترام تعهد، به تخصص نگاهِ راهبردی داشته باشیم تا راهی بسته نماند. برای به توفیق رسیدنِ تخصص هم تعهد را در کار کنیم تا هیچ ظرفیتی مغفول نماند. چنان که در دفاع مقدس هرگاه به هم افزایی این دو به علاوه تجربه رسیدیم نتایج پیروزمندانه بود. در دیگر میادین و عرصه‌ها هم قاعده همین است.